‘Statushouder met vijf kinderen weigert woning’, kopt de Telegraaf op 27 januari. Ook het Haarlems Dagblad plaatste verschillende artikelen over de zaak. In januari stond het nieuws bij Stem in de Stad in Haarlem op de stoep. Met haar twee baby’s en drie oudere kinderen leefde deze vrouw al ruim een week op straat. Stel je voor: een gezin van zes mensen, hartje winter, op straat in Nederland, één van de rijkste landen ter wereld.

Het verhaal van dit gezin laat zien hoe onze samenleving kwetsbaren in de kou laat staan. Maar in de media en op sociale media werd het vervolgens een verhaal over ondankbare vluchtelingen. Wij bij Stem in de Stad zien niet voor het eerst hoe regels uit ons sociale vangnet worden misbruikt en hoe een babytweeling op straat komt te staan. Het slaat ons koud om het hart, maar helaas staat dit verhaal niet op zichzelf. We zien dit vaak: past een hulpvrager niet precies in het verwachtingspatroon, dan wordt ondersteuning geweigerd. Juist kwetsbare hulpvragers kunnen zich geen foutje permitteren. De menselijke maat lijkt dan ver te zoeken.

Gezin staat op straat

Onze sociaal werkers verdiepen zich direct in haar verhaal. Na twaalf jaar in het AZC in Katwijk ontving mevrouw in 2023 een verblijfsvergunning. Ze kreeg een kleine, passende woning in Haarlem. Vanwege haar gezin—ze bezichtigde de woning een maand na de geboorte van haar tweeling—weigerde ze de woning. Dat kwam haar duur te staan. Met goedkeuring van een rechter belandde ze op straat. Dat rechterlijk besluit viel zonder rechtsbijstand van een advocaat.

Zo wordt het gezin midden in de winter dakloos, met kleine kinderen, zonder geld. Van haar beslissing heeft deze mevrouw ondertussen spijt als haren op haar hoofd. Nadat de gemeenten Den Haag, Leiden, en Katwijk opvang weigeren, laat ook de gemeente Haarlem het gezin in de kou staan.

Wij houden een zure nasmaak

Advocaat Joris Sprakel tekent bezwaar aan tegen het besluit van de gemeente Haarlem om opvang te weigeren. De rechtszaak draait om een artikel uit de Wet Maatschappelijke Opvang. De gemeente voert allerlei argumenten aan om opvang te kunnen weigeren. Het zou de verantwoordelijkheid van andere gemeentes zijn. Bovendien zou deze mevrouw zelfredzaam zijn, en dus geen recht op noodopvang hebben. Daarnaast zou er precedentwerking ontstaan als de gemeente een ‘woning weigerende statushouder’ opvangt. De bestuursrechter veegt alle argumenten resoluut van tafel. De gemeente moet het gezin voorlopig opvangen en ondersteuning bieden.

Het vonnis van de bestuursrechter was goed nieuws. Toch blijft bij ons een nare nasmaak achter. Het ging mis met dit gezin, ondanks dat het gezin een verblijfsstatus kreeg, de kinderen naar school konden en een huis beschikbaar kwam. We weten niet waarom ze haar keuze maakte, maar natuurlijk dacht zij dat het de beste beslissing was. Nu heeft ze veel spijt. Maar dat blijkt voor het COA, de woningbouwcorporatie Ymere en de gemeente te laat.

Menselijke maat in plaats van molensteen

Dit verhaal laat zien hoe we in Nederland anno 2024 naar kwetsbare mensen kijken. Hulpvragers worden benaderd als zelfredzame, weldenkende individuen. Ondertussen weet iedere hulpverlener en persoonlijk begeleider dat bijna niemand in dat beeld past. Sterker nog, niemand is volledig zelfredzaam, weldenkend en onafhankelijk. Wij zijn allemaal feilbaar, kwetsbaar en van elkaar afhankelijk.

De ‘menselijke maat’ heeft hier verloren. Dat zien we nu, dat zagen we bij het toeslagenschandaal en dat ervoeren de Groningers bij de afhandeling van de aardbevingsschade. Die menselijke maat begint bij een realistische kijk op hoe we als mensen in elkaar zitten. Mensen zijn kwetsbaar, mensen maken fouten. Mensen komen tussen wal en schip terecht, zelfs wanneer ondersteuning op papier goed geregeld lijkt.

Mensen die om hulp vragen verdienen geen molensteen om hun nek, maar een reddingsboei, een touwladder, een helpende hand. Niet kijken óf een beleidsregel wel of niet van toepassing is, maar uitzoeken wélk wetsartikel of beleidskader iemand het best kan helpen: dát is de menselijke maat.